The Medium is the Message:
Een Cultuurhistorische Onderzoek naar The Gutenberg Galaxy van Marshal McLuhan
Marshall McLuhan
Marshall McLuhan is een van de meest invloedrijke en spraakmakende wetenschappers die de wetenschap ooit gekend heeft. Hij is de enige wetenschapper meet een status, die de status van een popster benadert. Hij had erg radicale en controversiële opvattingen, maar daarmee heeft hij wel de wereld veroverd. Zijn denkbeelden zijn bij zowel binnen de wereld van de wetenschap als bij de gewone mensen binnengedrongen. Een boekdrukker uit Duitsland, Johannes Gutenberg, heeft in 1450 de boekdrukkunst uitgevonden. Over de invloed van deze uitvinding heeft McLuhan veel geschreven en dat is in dit werkstuk onderzocht. Zijn boek The Gutenberg Galaxy uit 1962 speelt hierbij een centrale rol, want daar staan veel van zijn uitspraken over dit onderwerp in. In dit onderzoek is onderzocht hoe McLuhan tot zijn opvattingen komt en hoe deze opvattingen in het werk van andere schrijvers terugkomen. Het onderzoek heeft zowel naar de opvattingen, als de werkwijzen van McLuhan gekeken, de werkwijzen bestaan uit zijn vraagstelling en zijn bronnengebruik.
Het onderzoek
Afbeeldingen van de Gutenbergbijbel
De boekdrukkunst is in West-Europa rond 1450 uitgevonden door de Duitse boekdrukker Johannes Gutenberg. Hij had een drukpers uitgevonden waarbij je de 26 afzonderlijke letters van het Westerse alfabet in hout in een bak kon plaatsen. Hierdoor konden de drukkers oneindig variëren en konden er allerlei teksten gedrukt worden. Sinds het begin van onze jaartelling bestond er al een vorm van boekdrukken, de zogenaamde blokdrukken en houtdrukken, in China. Maar dankzij Gutenberg zijn uitvinding was de drukpers draagbaar en konden er verschillende teksten met hetzelfde apparaat gemaakt worden door er andere letters in te plaatsen. Het eerste boek dat Gutenberg drukte was de zogenaamde Gutenbergbijbel, deze drukte hij tussen 1452 en 1455 in Mainz in Duitsland, waar zijn drukkerij was. Met deze uitvinding begint de moderne geschiedenis van de mens en het is een duidelijk afspiegeling van de wetenschappelijke cultuur in de vroegmoderne periode. Want voortaan werden alle wetenschappelijke boeken gedrukt en daardoor konden wetenschappers ook voortbouwen op het werk van voorgangers.
Volgens McLuhan ìs het medium de boodschap, vandaar ook de titel van dit onderzoek. Het medium is volgens hem niet een neutrale overbrenger van de boodschap, maar het heeft invloed op en vormt de boodschap actief. McLuhan zijn uitspraken over de invloed van de uitvinding van de boekdrukkunst staan voornamelijk in zijn boek uit 1962, The Gutenberg Galaxy. Hij denkt dat deze uitvinding ontzetten veel invloed heeft gehad op de menselijke samenleving. Hij is mediadeskundige en hij denkt dat de media de samenleving weerspiegelen. Volgens hem kun je afleiden uit hoe boodschappen worden overgebracht, welk medium dominant is en hoe een samenleving in elkaar zit. Het boek is dan een verlengstuk van het zintuig oog en een samenleving die op het boek gebaseerd is, is voornamelijk visueel ingesteld. En de telefoon is een verlengstuk van het oor, dus in een wereld waar de telefoon centraal staat, ligt de nadruk op het zintuig horen. Hierdoor ziet McLuhan een cyclisch verloop in de geschiedenis. De eerste samenleving is een primitieve, ongeletterde stammensamenleving, waarin iedereen met elkaar in contact staat, tenminste binnen de eigen stam. Vervolgens komt er een op het schrift gebaseerde samenleving, waarin de mens meer alleen staat en steeds individualistischer en nationalistischer wordt. De uitvinding van de boekdrukkunst versterkt deze ontwikkeling en het zorgt ervoor dat de mens nog individualistischer en nog nationalistischer wordt. Tenslotte ziet McLuhan de hedendaagse samenleving weer als een stammensamenleving waarin iedereen weer met iedereen in contact staat, alleen nu wel wereldwijd. De overgang naar deze nieuwe samenleving werd veroorzaakt door de nieuwe technologische ontwikkeling en de elektronische media waarop deze samenleving is gebaseerd. Deze nieuwe samenleving noemt McLuhan de global village. De gevolgen van de uitvinding van de boekdrukkunst volgens McLuhan zijn dus een meer individualistische en nationalistische samenleving. Ook heeft deze nieuwe samenleving een geheel andere opvatting van tijdsbesef en oorzaak en gevolg dankzij de uitvinding van de boekdrukkunst.
Volgens McLuhan ìs het medium de boodschap, vandaar ook de titel van dit onderzoek. Het medium is volgens hem niet een neutrale overbrenger van de boodschap, maar het heeft invloed op en vormt de boodschap actief. McLuhan zijn uitspraken over de invloed van de uitvinding van de boekdrukkunst staan voornamelijk in zijn boek uit 1962, The Gutenberg Galaxy. Hij denkt dat deze uitvinding ontzetten veel invloed heeft gehad op de menselijke samenleving. Hij is mediadeskundige en hij denkt dat de media de samenleving weerspiegelen. Volgens hem kun je afleiden uit hoe boodschappen worden overgebracht, welk medium dominant is en hoe een samenleving in elkaar zit. Het boek is dan een verlengstuk van het zintuig oog en een samenleving die op het boek gebaseerd is, is voornamelijk visueel ingesteld. En de telefoon is een verlengstuk van het oor, dus in een wereld waar de telefoon centraal staat, ligt de nadruk op het zintuig horen. Hierdoor ziet McLuhan een cyclisch verloop in de geschiedenis. De eerste samenleving is een primitieve, ongeletterde stammensamenleving, waarin iedereen met elkaar in contact staat, tenminste binnen de eigen stam. Vervolgens komt er een op het schrift gebaseerde samenleving, waarin de mens meer alleen staat en steeds individualistischer en nationalistischer wordt. De uitvinding van de boekdrukkunst versterkt deze ontwikkeling en het zorgt ervoor dat de mens nog individualistischer en nog nationalistischer wordt. Tenslotte ziet McLuhan de hedendaagse samenleving weer als een stammensamenleving waarin iedereen weer met iedereen in contact staat, alleen nu wel wereldwijd. De overgang naar deze nieuwe samenleving werd veroorzaakt door de nieuwe technologische ontwikkeling en de elektronische media waarop deze samenleving is gebaseerd. Deze nieuwe samenleving noemt McLuhan de global village. De gevolgen van de uitvinding van de boekdrukkunst volgens McLuhan zijn dus een meer individualistische en nationalistische samenleving. Ook heeft deze nieuwe samenleving een geheel andere opvatting van tijdsbesef en oorzaak en gevolg dankzij de uitvinding van de boekdrukkunst.
Dit is een filmpje van een Canadees instituut dat de geschiedenis van Canada beter onder de aandacht van de eigen bevolking wilde brengen. In dit filmpje wordt door acteurs nagespeeld hoe zij denken dat McLuhan op zijn gedachten is gekomen. Het is een leuk filmpje, omdat het laat zien hoe vreemd andere mensen in eerste instantie McLuhan's gedachten vonden. Tegelijk suggereert het filmpje ook dat McLuhan in één keer inspiratie kreeg hiervoor en dat hij alles in één keer bedacht. Of dit ook zo is weten we niet, maar het is wel een leuk idee. Dit verhaal lijkt in dat opzicht een beetje op de mythe van Newton en zijn vallende appel, waardoor hij de wetten van de zwaartekracht bedacht.
McLuhan is misschien meer een filosoof dan een geschiedkundige, maar toch zit er altijd een geschiedkundige component in zijn werk. Hij onderzoekt in zijn boek namelijk de ontwikkeling van alle samenlevingen door de tijd heen. McLuhan is ook duidelijk een cultureel georiënteerd geschiedkundige, hij heeft het in zijn boeken namelijk vaak over culturele onderwerpen als literatuur, wetenschap en kunst. Ook is de studie van media sowieso al vrij cultureel, al helemaal als je de menselijke samenleving er zo vaak bij betrekt als McLuhan doet. McLuhan zijn werkwijze is dat hij heel veel uitspraken van andere geschiedkundigen, wetenschappers en schrijvers over hetzelfde onderwerp bij elkaar zoekt en deze samenvoegt. Hij brengt hier zelf nog een lijn in aan en dat is zijn betoog. Deze methode heet collage en is ook duidelijk cultuurhistorisch. Dit blijkt ook uit zijn brongebruik, want hij baseert vrijwel al zijn uitspraken op literatuur van anderen en nauwelijks op zijn eigen waarneming. Dit brongebruik is heel gevarieerd bij McLuhan, hij gebruikt uitspraken van literaire schrijvers als Shakespeare tot uitspraken van wetenschappers als Einstein.
McLuhan heeft veel losgemaakt bij andere auteurs, elke zichzelfrespecterende wetenschapper op zijn gebied heeft hem gelezen en heeft ook een mening over hem. Hij heeft zowel hele duidelijke voor- als tegenstanders in de wetenschappelijke wereld. De schrijvers Thomas Man en Stephan Füssel zijn duidelijke voorstanders van hem, ze onderzoeken beide hetzelfde onderwerp als McLuhan, namelijk de uitvinding van de boekdrukkunst en de gevolgen daarvan. Ook komen ze beiden net als McLuhan tot de conclusie dat de media een centrale rol vervullen en deels de boodschap bepalen. Man en Füssel hebben eenzelfde conclusie, alleen ze gebruiken andere voorbeelden. Zij denken ook dat de uitvinding van de boekdrukkunst erg belangrijk is geweest voor de mensheid, maar zij noemen meer concrete gevolgen hiervan. McLuhan is meer filosofisch en heeft het over de gevolgen voor het denken de de ideeën van de mensen, maar Man en Füssel noemen dingen als de opkomst van de natiestaat, democratisering van de literatuur, vooruitgang in de wetenschap, de opkomst van het humanisme, de reformatie en de stijging van de populariteit van de volkstalen. Ondanks dat hun onderzoek heel anders gericht is dan dat van McLuhan komen ze tot mind of meer dezelfde conclusie, namelijk dat de uitvinding van de boekdrukkunst heel erg belangrijk is geweest. Susan B. Barnes is een schrijfster met een beetje een dubbelzinnige mening ten opzichte van McLuhan. Zij past dezelfde analyse als McLuhan toe op het internet, een van de nieuwste media. Zij is het weliswaar met McLuhan eens dat de media een centrale rol vervullen en deels de boodschap bepalen. Maar zij denkt dat dit nieuwe medium de wereld en haar bevolking uit elkaar gaat drijven. McLuhan denkt dat er door de nieuwe media een wereldwijde stammensamenleving, de Global Village, komt en hier lopen hun meningen dus uiteen. Een schrijver die zelfs een grote criticaster van zijn werk is, is Marvin Kitman. In zijn artikel vertelt hij dat hij vroeger een groot fan van McLuhan was, tot hij hem echt goed begon te lezen. Sinds hij daarmee begonnen is, vindt hij McLuhan een elitaire en moeilijke schrijver, die soms bewust afstandelijk is ten opzichte van de gewone mensen, en die zijn eigen werk niet snapt en het weigert aan de gewone mens uit te leggen. Dit laatste is sowieso niet waar, want in een beroemd geworden interview in de Playboy heeft hij zijn denkbeelden zeer inzichtelijk gemaakt op een simpel te begrijpen manier. In dit interview lichtte hij alles toe, in de hoop dat iedereen zijn gedachten zou begrijpen.
McLuhan is dus een zeer populaire schrijver die erg veel los heeft gemaakt, zowel bij zij collega's als de gewone bevolking. Weinig mensen zien het medium meer als uitsluitend een neutrale overbrenger van de boodschap en dat is aan hem te danken. Voor een populaire schrijver als hem is er niet te ontkomen aan het feit dat er wetenschappers zullen zijn die het niet met hem eens zijn, maar de meeste wetenschappers zijn het toch wel ten dele met hem eens.
Gebruikte Bronnen
Afbeeldingen;
The Gutenberg Galaxy 1: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/74/MyGutenbergGalaxy_onBookchair.jpg
The Gutenberg Galaxy 2: http://ericmcluhan.com/bookshop/
Marshall McLuhan: http://strong-ties.blogspot.nl/2011/06/marshall-mcluhan.html
De Gutenbergbijbel: http://en.wikipedia.org/wiki/Gutenberg_Bible
Filmpje;
Youtube: http://www.youtube.com/watch?v=H9BkBWklf8I
Originele Bron: https://www.historica-dominion.ca/content/heritage-minutes/marshall-mcluhan
Literatuur;
Susan B. Barnes, “The Global Village versus the Tribal Man: The Paradox of the Medium and the Message.”
Stephan Füssel, Gutenberg and the impact of printing.
Anna Green, Cultural History: Theory and History.
Harry Jansen. Triptiek van de tijd: Geschiedenis in drievoud.
Marvin Kitman, “The invention of Lasagna made the Pullman car obsolete.”
John Man, The Gutenberg Revolution: The story of a genius and an invention that changed the World.
Marshall McLuhan, The Gutenberg Galaxy.
Marshall McLuhan, The Medium is the Message: Inventory of Effects.
Marshall McLuhan, Understanding Media: The Extensions of Man.
Onbekend, “The Playboy Interview: Marshall McLuhan.”
Lynda Schaffer, “China, Technology and Change.”
© R.P.
The Gutenberg Galaxy 1: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/74/MyGutenbergGalaxy_onBookchair.jpg
The Gutenberg Galaxy 2: http://ericmcluhan.com/bookshop/
Marshall McLuhan: http://strong-ties.blogspot.nl/2011/06/marshall-mcluhan.html
De Gutenbergbijbel: http://en.wikipedia.org/wiki/Gutenberg_Bible
Filmpje;
Youtube: http://www.youtube.com/watch?v=H9BkBWklf8I
Originele Bron: https://www.historica-dominion.ca/content/heritage-minutes/marshall-mcluhan
Literatuur;
Susan B. Barnes, “The Global Village versus the Tribal Man: The Paradox of the Medium and the Message.”
Stephan Füssel, Gutenberg and the impact of printing.
Anna Green, Cultural History: Theory and History.
Harry Jansen. Triptiek van de tijd: Geschiedenis in drievoud.
Marvin Kitman, “The invention of Lasagna made the Pullman car obsolete.”
John Man, The Gutenberg Revolution: The story of a genius and an invention that changed the World.
Marshall McLuhan, The Gutenberg Galaxy.
Marshall McLuhan, The Medium is the Message: Inventory of Effects.
Marshall McLuhan, Understanding Media: The Extensions of Man.
Onbekend, “The Playboy Interview: Marshall McLuhan.”
Lynda Schaffer, “China, Technology and Change.”
© R.P.